Het World Economic Forum (WEF) ligt, met name sinds de Coronacrisis, nogal onder vuur. Het WEF zou de hele wereld in haar greep willen krijgen. Reden genoeg om na te gaan welke kritiek terecht is en welke onterecht.

Het Forum werd in 1971 opgericht, in eerste instantie als belangenorganisatie van Europese bedrijven, later werd het een forum van overleg voor (multi)nationale bedrijven wereldwijd. Jaarlijks houdt het Forum overleg in Davos. In de jaren tachtig ontstond er veel kritiek op dit forum omdat zij met name de belangen van westerse bedrijven zouden bevorderen ten koste van arme landen en ten koste van milieu en klimaat. Mede onder druk van de internationale vakbeweging, de milieubeweging, organisaties voor sociale rechtvaardigheid en internationaal bekende progressieve wetenschappers o.a. de Noord Amerikaanse filosoof en politiek activist Noam Chomsky, besloot het Forum meer aandacht te besteden aan zaken als milieu, klimaat en sociale ongelijkheid. Niet dat de leden van het Forum nou plotsklaps bekeerd waren tot voorvechters van een sociaal en milieuvriendelijk beleid, wel omdat zij realistisch genoeg waren in te zien dat het voortwoekeren van sociale ongelijkheid en de daaraan gekoppelde maatschappelijke onrust plus de klimaatproblemen uiteindelijk ook in het nadeel waren van het bedrijfsleven. Vanuit een ‘verlicht eigenbelang ‘wijzigde zij dus hun koers.

Vanaf dat moment werd het een forum waar niet alleen de grote bedrijven overlegde over de wereldproblemen maar ook tal van (neo)liberale maar ook sociaaldemocratische politici alsmede kerkelijke leiders o.a de onlangs overleden Zuid-Afrikaanse bisschop Tutu. Ook NGO s als Amnesty International, Oxfam-Novib, Human Right Watch en Greenpeace behoren inmiddels tot de vaste bezoekers. Mede onder druk van deze Ngo’s neigt het Forum stapje voor stapje naar een soort ‘sociaal kapitalisme‘. Nog een paar stappen verder en wie weet kiezen ze voor het zogeheten Rijnland model – het Europese verzorgingsstaatsmodel – in tegenstelling tot het huidige zogeheten Casinomodel – het vrije marktmodel -.

Op zich is deze ontwikkeling niet opzienbarend. Keer op keer zie je in de geschiedenis van sociale emancipatie dat maatschappelijke forse protesten tot resultaat leiden vanaf het moment dat de regerende bovenlaag inziet dat het negeren van deze ontwikkeling ook nadelig zal uitwerken voor de belangen van de bovenlaag. Voorbeelden hiervan zijn de overwinning van het algemeen kiesrecht en de schoolplicht voor alle kinderen in het begin van de vorige eeuw. De toenmalige bevoorrechte bovenlaag en het bedrijfsleven waren in principe tegen deze emancipatie totdat zij zich realiseerde dat zij in de nabije toekomst arbeiders nodig hadden die konden lezen, schrijven en rekenen. In het algemeen kan men constateren dat de ‘de noodzaak van de (aarzelende) bovenlaag om te veranderen een kans biedt aan de onderlaag om dit ook te bewerkstelligen‘. Wat zich in het verleden afspeelde op nationaal terrein heeft zijn vervolg gekregen op internationaal terrein.

Het WEF is niet democratisch gekozen en dat is ook een terechte kritiek maar dat er in de huidige situatie zonder internationale wet en regelgeving geen zinnige besluiten genomen kunnen worden is iets waar liberalen, sociaaldemocraten en groenen het wel over eens zijn. De hierboven genoemde emancipatorische veranderingen in het begin van de vorige eeuw werden ook mede genomen door de destijds niet gekozen bovenlaag. De overwinning van de toenmalige onderliggende partij leidde uiteindelijk tot een democratie.

Ik begon dit artikel met de vaststelling dat het Forum , met name vanaf het begin van de Coronacrisis nogal onder vuur ligt. Het bijzondere daarvan is dat deze kritiek nu niet van Links komt maar van Extreem Rechts. Allerlei complottheorieën tot en met Coronavaccinatie aan toe moeten deze kritiek onderbouwen. Dat Extreem Rechts zich keert tegen het beleid van het huidige WEF is niet zo verwonderlijk. Extreem rechts heeft zich in de geschiedenis altijd verzet tegen internationale samenwerking, in welke vorm dan ook. Een korte termijn visie uitkomend in het America First van Trump, het verzet van o.a Hongarije , Roemenië en Polen tegen Europese democratische rechtsstatelijke regels en de slogan ‘weg uit de EU’, klimaatbeleid alsmede vaccinatie is onzin van Extreem Rechts in Nederland tekenen de weerzin van deze bewegingen tegen internationale samenwerking . Dat er nog zoveel mensen achter deze slogans lopen is triest.

Let wel; kritiek op het World Economic Forum is prima. Het zal ze dwingen om eindelijk mondiaal een echt sociaal beleid te gaan voeren; complottheorieën waarin het Forum beschuldigd wordt corona te hebben veroorzaakt worden echter ingegeven door weerzin tegen internationale samenwerking en werken destructief. Er zijn natuurlijk ook mensen die vraagtekens zetten bij het huidige Coronabeleid zonder dat ze geloven in bovenstaande complottheorie. Hoopvol is dat in Nederland en in West Europa in het algemeen de overgrote meerderheid van de bevolking ondanks alle kritiek op het krakkemikkige regeringsbeleid een realistisch beeld heeft behouden over de noodzaak van internationale samenwerking om te voorkomen dat klimaat, milieu en sociale wereldproblemen ons overspoelen.

hansbeerends@planet.nl