Onafhankelijkheid en solidariteit: waar liggen de grenzen?

‘We hebben als wereldwinkels toch wel een heel belangrijke taak’, dacht ik toen ik de eerste beschouwingen van de begroting op Prinsjesdag beluisterde. Zeker nu dat we door de Coronacrisis geconfronteerd worden met maatregelen die nodig zijn om afstand te houden, is voor mij duidelijk hoe noodzakelijk – en ingewikkeld – het is om verbinding met elkaar te houden. Ik was dan ook blij verrast met een passage in de troonrede die direct met onze missie van doen heeft.

‘In het jaar van 75 jaar Verenigde Naties domineert helaas steeds vaker het nationale eigenbelang en is de multilaterale wereldorde verder onder druk komen staan. Voor de Nederlandse regering staat buiten kijf dat goed functionerende internationale instellingen en internationale samenwerking noodzakelijk zijn om problemen aan te pakken die geen land of regio alleen de baas kan. Dat geldt voor vraagstukken van vrede en veiligheid, voor de klimaatcrisis en de toekomst van onze energievoorziening, voor armoedebestrijding en nu ook voor de bestrijding van het coronavirus.Ons land neemt hierin verantwoordelijkheid. Dat is zowel een morele plicht als welbegrepen eigenbelang. Nederland blijft steun geven aan de kwetsbaarste regio’s in de wereld, die zwaar door Corona zijn getroffen.’

Ik hoopte hierover in de Algemene Beschouwingen iets te horen. Iets over de signalen die de Adviesraad Internationale Vraagstukken geeft. Maar ik hoorde geen woord over het advies rekening te houden met de dreiging van honger in arme landen en de noodzaak solidariteit verder te laten reiken, niets over de vraagstukken die daardoor groter worden, zoals het vluchtelingen vraagstuk. Maar ook geen woord over het geld dat we in het westen verdienen aan producenten in deze arme landen. Over de grote mate waarin zij afhankelijk zijn van ons, waardoor ze een lokale economie missen die klappen op kan vangen. Geen woord over de solidariteit die nodig is om te voorkomen dat in die landen duizenden van de armoede in de honger terechtkomen.

Even ging ik op het puntje van mijn stoel zitten. Dat was toen gezegd werd dat er meer aandacht voor eerlijke handel moet komen. Fantastisch dacht ik, om direct daarna te ontdekken dat er wat anders mee bedoeld werd. ‘Wie hier zijn geld verdient zoals Googles en Facebooks die moeten ook hier belasting betalen’, verklaarde Klaas Dijkhoff. Nou, zo had ik daar nog niet over nagedacht.

In de eerste beschouwingen over de begroting ging het over het belang om samen de krachten te bundelen.Tussen de regels door hoorde ik zelfs dat de oppositie hier de regering complimenten voor gaf.Tegelijk werd voor mij weer ernstig duidelijk dat er bij samen vooral bedoeld wordt binnen Nederlandse grenzen. ‘Den Haag wil een onafhankelijker Nederland’ kopte een artikel in de krant van afgelopen donderdag. We zijn afhankelijk van China en India als het gaat om mondkapjes, van de VS voor onze veiligheid en voor olie van het Midden-Oosten, en dat moet anders. Een onafhankelijke en tegelijk solidaire samenleving gericht op zichzelf; dat vormde de rode draad in de beschouwingen. 

We blijken vooral druk met onze eigen afhankelijkheid en kwetsbaarheid, en misschien is dat ook wel logisch. In deze tijd moet je wel uit een speciaal hout gesneden zijn om over de grenzen te kijken en te zien hoe anderen van ons afhankelijk zijn. Als je dat als Wereldwinkels al vijftig jaar doet, dan is het wat makkelijker. Tegelijk geeft het ons in deze tijd een grote verantwoordelijkheid om te zoeken naar mogelijkheden om onze samenleving in crisis toch verder te laten kijken, om solidariteit in Nederland tot over de grenzen te laten reiken. Producenten in arme landen verdienen deze aandacht van ons meer dan ooit. Hun weg naar minder afhankelijkheid wordt geplaveid met onze solidariteit. 

Geweldig dat wij als wereldwinkels hiervoor de krachten bundelen met andere gelijkgestemden, dat we onze verantwoordelijkheid samen tot uitdrukking gaan brengen in de campagne ‘Koop een betere Wereld’ die we aan het ontwikkelen zijn. Wil je hier meer over weten? Op 26 september zitten we bij elkaar om te bespreken hoe we die campagne vorm gaan geven. Heb je belangstelling: lees dan het programma, misschien kan je wel komen namens jouw winkel, de bijeenkomst is corona proof.

Tot slot nog een uitspraak van onze koning die me nog steeds raakt. ‘Nederland heeft in de coronacrisis bewezen verantwoordelijk, saamhorig en flexibel te zijn. Laat ons dat volhouden zolang dat nodig is. En laat ons daar vertrouwen aan ontlenen voor de toekomst (…) Want juist in tijden van plotselinge schokken is het zaak oog te houden voor de lange termijn.’

John van Balen, Wereldwinkel.Nu