VRAAGTEKENS BIJ VANZELFSPREKENDHEID
Het zal velen niet ontgaan zijn dat er een boek verschenen is over mijn actie jaren geschreven door Ellen Mangnus en Marc Broere.
Voor mij is al die aandacht een hele eer en ik ervaar het als een voorrecht dat ik zoveel jaren een zinvolle taak mag en kan vervullen binnen de mondiale actiewereld. In deze column wil ik benadrukken dat succes van een acties voor een groot deel samenhangt met de aanwezigheid van een progressief politiek draagvlak, een draagvlak wat ontstaat door acties van honderden lokale actiegroepen en niet te vergeten duizenden mensen die op een gegeven ogenblik vraagtekens zetten bij maatschappelijke vanzelfsprekendheden.
Ooit was slavernij een alom geaccepteerde situatie totdat in Nederland twee vrouwen, de schrijfsters Aagje Deken en Betje Wolf zo rond 1770 zich in woord en geschrift afvroegen waarom dit normaal gevonden werd. Ook Joke Smit zette in 1967 in haar artikel “het onbehagen bij de vrouw“ een groot vraagteken bij de vanzelfsprekendheid dat een vrouw moest stoppen met werken zo gauw ze moeder werd. In beide gevallen signaleerde deze vrouwen een onbehagen wat in grotere kringen leefde. Tegelijkertijd en daarom zijn die vraagtekens zo belangrijk, moesten zij en hun medestanders opboksen tegen de dominantie van een behoudende elite die gesteund werd door een conservatief deel van de bevolking. Na jarenlange, soms eeuwenlange strijd werden de wensen van de voorlopers vervuld.
Ook nu kan iedereen vraagtekens zetten bij zaken die voorgesteld worden als onvermijdelijk zo niet vanzelfsprekend. Neem het feit dat onze overheid op de internationale milieuconferentie belooft alles te doen om te voorkomen de opwarming van de aarde boven de 1.5 % stijgt en teruggekomen in Nederland steunt zij uitgerekend de fossiele industrie die voor een groot deel verantwoordelijk is voor de uitstoot van Co2 met 17.5 miljard Euro. Of neem de huisvesting. Nederland behoort tot de 5 rijkste landen ter wereld en is niet in staat de jongste generatie een eenvoudig huis te bieden. Dat is toch absurd. Ook het feit in dit oh zo rijke landje nog steeds 12 tot 15 % van de mensen in armoede leeft terwijl in de bedrijven, Rutte geeft het zelfs toe, het geld tegen de plinten aan klotst . Zo kan, niet alleen de actievoerder maar elke verantwoordelijke burger vraagtekens zetten bij situaties die hij of zij op het werk in de buurt of waar dan ook tegenkomt. Vreemd toch dat er veel harde werkers zijn die slechts 1600 a 1700 euro per maand en een bankdirecteur 2 a 3 miljoen, of dat een pakjesbezorger zich het schompes moet hollen om een beetje leefbaar inkomen te vergaren en de hoofd van deze besteldienst het dertigvoudige verdiend.
En zo zijn er nationaal en internationaal talrijke vraagtekens te zetten en al die vraagtekens leiden vroeg of laat tot acties. Via lobby, vragen aan de politiek, handtekeningen, blokkades, geweldloze demonstraties en juridische aanklachten bereiken actievoerders, lokale groepen en al die mensen die nadenkend tot vraagtekens komen, resultaten. Tussen zachte en harde acties door is het ook altijd goed om met tegenstanders uit het bedrijfsleven of de overheid te praten. Uiteindelijk moeten ze toch de kans krijgen hen beleid te wijzigen.
Vanuit mijn ingeboren gepassioneerde protesthouding had ik wel eens de neiging politieke tegenstanders voor rotte vis uit te maken maar mijn vrouw vertelde mij dat die houding emotioneel ongezond was en vanuit actie-strategische overwegingen ook niet echt verstandig. Sindsdien houd ik me in en volg de strategie van mijn dierbare, veel te vroeg overleden vriend en medeactievoerder Manus van Brakel. Manus werkte bij Milieudefensie en na, voor of tijdens harde veranderingsacties stapte hij op de topmanagers van bedrijven af en stelde: ‘Er is duidelijk een milieuprobleem, wij doen er dit aan, wat doen jullie”. Tja, dan kon zo n CEO moeilijk zeggen – we doen er niets aan of het kan ons niets schelen. Hij of zij kwam dan met goede intenties. Kunst van de actiegroep was dan deze intenties serieus te nemen en vervolgens via allerhande acties, aandringende boodschappen en juridische aanklachten er voor te zorgen dat de mooi uitgesproken intenties stap voor stap veranderde in concreet duurzaam beleid. Kleine en grote acties van wereldwinkels en andere lokale groepen plus de reeks vraagtekens die gezet worden zijn dan ook brood en broodnodig.
Of zoals de dichter Remco Campert en zo mooi zegt “Verzet begint niet met grote woorden, maar met kleine daden. Jezelf een vraag stellen daarmee begint verzet. En dan die vraag aan een ander stellen“
Wil je nog luisteren naar mijn visie op de actiejaren tussen 1960 en Nu dan kan je luisteren naar de podcast van De Correspondent waar ik geïnterviewd wordt door Lex Bohlmeijer Het boek “Levenslang activist“ uitgever Lemniscaat, prijs € 20 is te koop in de boekhandel en wellicht straks ook in de wereldwinkel. Wereldwinkels die het boek verkopen kunnen het uiteraard inkopen tegen boekhandelsprijs.
