MEISJESOPLEIDING ALS EMANCIPATORFACTOR
In 2010 kwam er een WRR rapport over de effecten van ontwikkelingssamenwerking, “MEER AMBITIES MINDER PRETENTIES”. Het was een kritisch rapport over het overheidsbeleid maar zeker niet afbrekend. Zo erkende men dat het tegenwerken van export van arme naar rijke landen een belangrijke oorzaak was van blijvende armoede en dat het vanuit dit gegeven geen wonder was dat ontwikkelingshulp maar een beperkt effect had. Zover die ontwikkelingshulp wel toegespitst was op directe armoebestrijding adviseerde het rapport om zich meer te richten op economische en minder op sociale projecten zoals schooltjes en medische posten.
Volgens het rapport was economische groei een eerste vereiste en zonder die groei was de kans groot dat sociale projecten goed bedoelde eilanden werden in een maatschappij waar ontplooiingskansen gering waren . . Met andere woorden, een school bouwen die leerlingen aflevert die nergens werk kunnen vinden is het paard achter de wagen spannen. Volgens ontwikkelingsorganisaties en donoren van dit soort sociale projecten was die stelling wel heel erg kort door de bocht maar in enkele bedenkingen en dilemma’s konden ze zich wel vinden.
In diezelfde rijd schreef ik samen met Marc Broere – hoofdredacteur van het ontwikkelingssamenwerkingsblad ViceVersa een artikel in Trouw waarin wij stelden dat: “Niet het concrete technische resultaat van de hulp maatstaf moet zijn voor de beoordeling maar het emancipatorische effect”. Met andere woorden, hoeveel mensen worden door het project bewust van de onderdrukkende en/of ondeskundige sociaaleconomische beleid van de betreffende overheid en wat kunnen en willen zij daaraan doen middels maatschappelijke acties. Ik weet niet in hoeverre die raad overgenomen is door donoren maar op 30 September van dit jaar was ik op de jaarlijkse dag van Particuliere Projecten en kwam ik via Erick van Koppen in aanraking met een project wat wel aan die voorwaarden voldoet. Het gaat om een project van de Verkaart-Foundation , opgericht in 1992 die meisjesscholen in Kenya financiert. Het project was opgezet door een succesvolle Nederlandse zakenman die zelf opgegroeid was in bittere armoede in Den Haag. Eenmaal geslaagd gebruikte hij een groot deel van zijn geld, later aangevuld met geld van anderen, om meisjes, die zich in Afrika toch in een ondergeschikte positie bevinden, naar school te laten gaan.
Sinds de oprichting konden 200.000 meisjes naar de 72 basisscholen die door deze stichting werden gefinancierd. Daarnaast werden er later nog 4 middelbare scholen opgericht waar 4000 meisjes af studeerden.
Met Erick die thans verbonden is aan de stichting heb ik uitvoerig gepraat over het wel dan niet aanwezig zijn van een emancipatorisch effect van met name die 4000 meisjes waarvan er velen na hun studie een goede baan vonden. Volgens Erick zijn al die meisjes zich bewust van hun bijzondere positie en de kansen die zij hebben om hervormingen te bepleiten die positief uitwerken voor alle mensen in Kenya. In het onderwijs wordt daar ook specifieke aandacht aan gegeven.
Terug denkend aan de WRR nota van 2010 ervaarde ik hoe een bewust sociaal project wel degelijk een emancipatorisch effect kan hebben, zelfs al kan de economie nog niet iedere geschoolde opvangen. Toch kunnen al deze afgestudeerden een kritisch oppositionele rol spelen waardoor economische groei zover aanwezig of in potentie aanwezig ten goede komt aan de armen.
Verdere informatie over dit project is te vinden bij verkaartfoundation.com. Nog even ter toelichting: de Foundation wordt geheel bestuurd door vrijwilligers – zelfs onkosten voor reis en verblijf worden niet vergoed. Het leek mij zinnig deze stichting even voor het voetlicht te plaatsen en ik wens ze heel veel succes.
