De online jaarbijeenkomst van 8 maart 2021 was een inspirerend samenzijn, een krachtige stimulans om klanten verder te helpen na te denken over hun aankopen.

De eerste jaarbijeenkomst van ons Platform Wereldwinkel.Nu telde 39 deelnemers. Een mooi aantal. Zij werden verwelkomd in zes digitale kamers, waar ieder vooraf wat informatie konden uitwisselen over hoe het er in hun winkels voorstond.

De bijeenkomst stond in het teken van de vraag “Kun je een betere Wereld kopen”, tevens de titel van het boek van de inleider deze avond, Wouter Mensink, bestuurskundige, filosoof en medewerker van het Sociaal Cultureel Planbureau,.”Een betere wereld kunnen we niet kopen”, stelde hij, “maar de manier waarop we kopen in de wereld kunnen we wel verbeteren”. Samengevat ging zijn verhaal over het volgende.

Wouter Mensink

De geschiedenis van FT heeft een behoorlijke Nederlandse component. Van Multatuli’s Max Havelaar via Paul Meijs uit Kerkrade met zijn eerste import organisatie, de eerste wereldwinkels in Nederland, het label Max Havelaar/FLO International tot Teun van de Keuken van Tony’s Chocolonely en de Fairphone. Voor de Wereldwinkels ging het om het rechtstreekse contact tussen consument en producent, weg van de anonimiteit. Fairtrade producten vonden ook hun weg naar de reguliere markt, mainstreaming van fairtrade, waar ze de consument voor de keuze stellen tussen bijv. gewone koffie en fairtrade koffie. Het grote verschil zit volgens Wouter in het verschil tussen de netwerken achter die handel: die van de internationale beursgenoteerde handel en die van de Fairtrade handel met zijn kortere transparante lijnen.

Wereldwinkels spelen hun rol bij het inzichtelijk maken van dat verschil.

Wereldwinkels spelen hun rol bij het inzichtelijk maken van dat verschil. Een voorlichtende rol, ook al liggen de producten steeds meer ook bij de supermarkt: het helder maken wat de gevolgen zijn van de keuze voor een product met een keurmerk als fairtrade, Rainforest Alliance, duurzaamheid of slaafvrij of producten zonder enige garantie. De klant kiest als het ware tussen de netwerken achter zijn aankoopkeuze. Het mooie van Wereldwinkels is dat de consument aldaar die keuze niet hoeft te maken: hij is ervan verzekerd dat zijn producten ‘goed’ en ‘fair’ zijn en dat hij niet wordt blootgesteld aan rommel. Een wereldwinkel is een heel veilige plek als je je geld zoveel als mogelijk aan een eerlijke wereld wilt verbinden. Je kiest hier dus bewust voor en impliciet voor het netwerk dat deze plek in stand houdt.

De consument kan met zijn keuze ook het gevoel krijgen dat hij kiest voor een lokaal netwerk waarvan hij zich als klant onderdeel voelt. Deze keuzes zijn een collectieve manier om over de ethiek van je koopgedrag na te denken. Niet voor niets hadden wereldwinkels in het verleden, en sommige nog, een activisme basis. Dit kan een sneeuwbaleffect krijgen, als meer organisaties betrokken raken (SDG, Fairtrade Gemeenten enz.). Met je geld kun je keuzes maken en als het ware stemmen en je verbinden aan een netwerk. 

De dialoog na de inleiding van Wouter ging in op de vraag of en hoe de plannen van ons Platform Wereldwinkel.Nu en die van de lokale winkels bijdragen aan het ontwikkelen van die betrokkenheid bij de klant. 

Er volgden interessante gesprekken in de kleinere kamers waar – naast dat je elkaar weer eens kon ontmoeten – er ook inhoudelijk leerzame momenten waren waarin je van elkaar ideeën meekreeg. In het kort wat punten.
Bij het 50-jarig bestaan van Assen verscheen een boekje getiteld “Van aktiewinkel naar cadeauwinkel”, een mooi beeld. WW Gouda is betrokken bij klimaatacties, bij FT gemeente en bewerkt politieke partijen. WW Borne had tot voor kort een voorlichtingsgroep die groepen voorlichten over FT en de WW missie. Venlo heeft een info-punt over SDG’s waar gelijkgestemden elkaar treffen. Sommige winkels zijn aangesloten bij lokale duurzaamheidsinitiatieven. Rotterdam heeft een blad om het verhaal over fairtrade, duurzaamheid e.d. te vertellen buiten de winkel. Leusden werkt in een werkgroep nauw samen met fairtradegemeente, bereikt hierdoor politiek en gemeente ook makkelijker.

Drie perspectieven. Achteraf kun je zien dat het bij onze platform-plannen gaat om drie perspectieven:

1. Helpen we elkaar om de consument bij de koop van het product het gevoel te geven dat hij zich verbindt aan een netwerk van gelijkgestemden?
2. Helpen we elkaar uit te dragen dat wereldwinkels de veilige en comfortabele plekken zijn waar je als klant (voorstander van een eerlijke wereld) niet hoeft na te denken of je het juiste koopt en waar je je als klant prettig deel van het netwerk kan voelen?
3. Helpen we elkaar om lokaal partner en/of spil te zijn in een lokaal netwerk van gelijkgestemden, zodat een klant zich hier ook lokaal breder verbonden kan voelen?

Polls. De deelnemers kregen gedurende de avond twee keer een poll voorgelegd o.a. om te achterhalen wat ze belangrijk vinden. 

Voor wat betreft de focusgroepen werd duidelijk dat hierover nog niet alles even goed bekend was. Extra aandacht werd gevestigd op de PR en sociale media groep. Gevraagd werd om een groep die de verhalen rond producten centraal opzet en beschikbaar maakt en een groep die zich richt op het vinden en binden van vrijwilligers. Op 8 mei het begin van de fairtrade week de campagne “Koop een betere Wereld” herstarten, vonden de aanwezigen een prima idee. Van de partners die zijn betrokken bij de KEBW-campagne werden Fairtrade Gemeente, Young & Fair, PlusPlus en SDG-Nederland aangewezen als partners om vooral de samenwerking mee te zoeken. Helder is dat er meer wensen zijn dan op dit moment kunnen worden ingevuld, tenzij er nog meer mensen initiatieven gaan ondersteunen en meehelpen.

Afsluitend. De jaarbijeenkomst was een mooi moment om elkaar eens te ontmoeten als basis voor verder verbinden en vernieuwen. Er is goed overgebracht wat er al zoal ligt en waar we elkaar mee helpen. Zo hielpen de polls om hierover na te denken en het gat tussen de collega’s die hier al intensief mee bezig zijn en degene waarvoor het nog niet zo leeft kleiner te maken. Gedachtewisseling over partnerorganisaties, focusgroepen en de komende inspiratiesessies zijn daarmee weer extra gestimuleerd. Met de opbrengst gaat bestuur en inspiratiegroep nog eens goed naar de prioriteiten kijken. 

Met deze ervaring inclusief de lessen over de inzet van techniek en wat meer ruimte om met elkaar ideeën uit te wisselen is een mooi begin gemaakt om elkaar vaker online te treffen en op de inhoud door te praten. In dat licht wijzen we op de komende bijpraat-bijeenkomst op 29 maart en de eerste inspiratie workshop “Certificeren en keurmerken: voldoende houvast” onder begeleiding van Elsbeth Fabels van Fairminds op 30 maart en overdag op 6 april.

Met een variant op Wouters uitspraak concluderen we: de Jaarbijeenkomst was een inspirerend samenzijn met een krachtige stimulans om klanten verder te helpen na te denken over hun aankopen. Laten we hierop vooral onze krachten blijven bundelen.

Gerda Remmers (inspiratiegroep) Ruud Lambregts en John van Balen (bestuur)